Atıklar, kullanıldıktan sonra atılan, kullanım dışı bırakılan ve çoğunlukla zarar veren maddeler olarak adlandırılır. Özellikle dünyada yaşanan iklim krizi ile beraber atıkların çevreye verdiği zarar daha çok gündemde.
Günlük hayatta endüstriyel atıklar, evsel atıklar, ambalaj atıkları gibi sıvı ve gaz atıklar bulunur. Ancak atıkların önemli bir kısmını da tıbbi atıklar oluşturuyor. Üstelik tıbbi atıklar, atık grupları içinde çok yüksek risk teşkil eder.
Söz konusu tıbbi atıkların neden olduğu riskler nedir ve nasıl önlenebilir, araştırdık. Toplum sağlığını yakından ilgilendiren tıbbi atıkların oluşturduğu riskler konusunda yapılmış akademik çalışmalara baktık.
Tıbbi Atık Nedir?
Çevre sorunlarının önemli bir nedeni sanayi ile ortaya çıkan atıklar. Nüfusun artması ve hızlı kentleşme, sağlık sektörü gibi birçok kamu alanında verilen hizmeti zorlaştırıyor. Bununla birlikte kaynakların bilinçsiz kullanımı, atık sorununu artırıyor. Söz konusu atıklar olduğunda, en büyük tehlike de tıbbi atıklar.
Tıbbi atık nedir sorusunu, şu şekilde cevaplayabiliriz. Sağlık kuruluşlarında gerçekleştirilen işlemler sonucunda ortaya çıkan atıklar tıbbi atık olarak tanımlanır.
Tıbbi atıkların nasıl yönetileceği ve bertaraf edileceği tüm dünyada bir sorun. Çünkü tıbbi atıkların zararları hem çevre hem de toplum sağlığı açısından risk kaynağı. Tıbbi atıkların oluşturduğu riskler konusunda hastane çalışanlarının yeterli eğitime sahip olmaması önemli bir etken.
Bununla birlikte tıbbi atıkların yönetiminde bu atıklara karşı duyarlı olmak da kritik rol oynuyor. Sağlık kuruluşlarında çalışanların ve stajyerlerin bu konudaki eğitiminin sağlanması, personelin tıbbi atıkların yönetimi konusunda bilgilendirilmesi bu atıkların bertaraf edilmesinde fayda sağlıyor.
Tıbbi Atıkların Sınıflandırılması ve Önemi
Çevresel sorunlar içerisinde önemli etkisi bulunan tıbbi atıkların büyük bir kısmı hastanelerden kaynaklanır. Burada tıbbi atıklar patolojik, kesici delici atıklar ve enfekte atıklar olarak ayrılır. Bu atıkların, sağlık kuruluşlarında kendilerine ait atık bölümlerinde toplanması gerekir. İşte tıbbi atık türleri ve sınıflandırılması hakkında detaylar:
- Enfekte atıklar, bulaşıcı hastalık riskini taşıyan atıklar olarak bilinir. Bu atıklara örnek olarak kan ürünleri gösterilebilir. Ayrıca bulaşıcı hastalığa yakalanmış hastaların eşyaları ve diyaliz hastalarının sarf malzemeleri de enfekte atık grubunda yer alır. Veteriner ve hayvan laboratuvarlarındaki atıklar da enfekte atıklar olarak kategorize edilir. Hasta birine temas eden her şey, tıbbi atıkların oluşturduğu riskler açısından değerlendirilmelidir. Enfekte atıklar, enfeksiyon riski taşıyan tehlikeli atıklar arasında yer alır.
- Patolojik atıklar, patolojik laboratuvarda işlem gören doku ve örneklerden oluşan atıklar olarak gruplandırılır.
- Kimyasal atıklar, katı, sıvı ya da gaz formunda atıklar olabilir. “Tehlikeli tıbbi atıklar nelerdir?” merak edenler için zehirleyici özellikte kimyasal atıkların olduğunu söylemek mümkün. Hastanelerde kullanılan kimyasal atıklarda ilk akla gelen, malzemelerin dezenfekte edilmesi için kullanılan kimyasallar.
Hastanelerde, kliniklerde ve veterinerlerde ortaya çıkan tıbbi atıkların titizlikle ayrıştırılması gerekir. Tıbbi atıkların oluşturduğu riskler değerlendirildiğinde, atıkların sağlıklı insanlarla temas etmeden önce ortadan kaldırılması zorunludur.
Tıbbi Atıkların Zararları
Tıbbi atıklar biyolojik canlıları en çok etkileyen atıklar arasında yer alır. Bu atıklar sınıflandırılırken özellikle tehlikeli atıklar grubunda olanlar büyük dikkat gerektirir. Bu yüzden tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kişilerin, bu atıkların zararına yönelik bütün önlemleri alması önemlidir. Tıbbi atıkların oluşturduğu riskler sağlık ve çevre kadar etik alanda da incelenmesi gereken bir konudur.
Tıbbi Atıkların İnsan Sağlığına Zararları
Bulaşıcı hastalıkların ciddi oranda yayılma riski tıbbi atıklardan kaynaklanır. Çünkü hastane kaynaklı atıklarda kan ve kan ürünleri, bulaşma riskini her zaman artırır. Bu tür atıklarda parazit, bakteri ve virüs olma riski de yüksek. Bu yüzden “Tıbbi atıklardan kaynaklı hastalıklar nelerdir?” sorusu merak edilen sorular arasında.
Kan örnekleri ve atıkları AIDS, hepatit B, hepatit C hastalıklarının bulaşmasına neden olabilir. Bu açıdan tıbbi atıkların oluşturduğu riskler ölümcül olabilecek sağlık problemlerinin nedenlerinden biri olarak görülüyor. Bununla birlikte tıbbi atıklar arasında yer alan kesici ve delici atıklar güvenli şekilde yok edilmezse büyük tehlike yaratabilir.
Tıbbi Atıkların Çevreye Zararları
Tıbbi atıklar arasında çevre sağlığını en fazla etkileyen kimyasal atıklar. Bu atıkların denize ve toprağa karışması tüm canlılar için tehlikeli. Çünkü çevre kirliliği de insan sağlığını etkileyen unsurlar arasında. Tıbbi atıklarla kirlenen çevre, hastalıklara sebep olabilir ve hastalıkların yayılmasını kolaylaştırabilir. Tıbbi atıkların su tesisatlarından uzak tutulması özellikle hem sağlık hem de çevre için öneriliyor. Çevre konusunda duyarlı olan herkes tıbbi atıklar konusunda da önleyici yaklaşımların öneminin farkındadır.
Tıbbi Atıklar Ne Yapılıyor?
Genel anlamda atıkların maddi değeri yok. Ekonomik olarak fayda sağlamadığı görülüyor. Ancak ekosistemi olumsuz etkileyen atıklar için geri dönüşüm çabaları, atıkların önemli bir bölümünden yararlanma imkanı sağladığı için değerli. Atıkların geri dönüşümü ile ilgili pek çok çalışma var. Bununla birlikte “Tıbbi atıklar geri dönüştürülebilir mi?” sorusu çevreye duyarlı olanlar tarafından daha çok merak ediliyor.
Tıbbi atıklar, evsel atıklardan farklı özelliklere sahip ve tehlikeli. Aynı koşullarda saklanması ve geri dönüştürülmesi mümkün değil. Bu yüzden tıbbi atıkların depolama alanları da farklı yerlerdedir. İşte depolanması dikkat gerektiren ve en sık görülen tıbbi atık malzemeleri:
- Tek kullanımlık önlük ve eldivenler
- Pansuman için kullanılan malzemeler
- İğneler, şırınga ya da neşterler
- Ameliyat nedeniyle açığa çıkan parçalar
- İlaçlar
- Kimyasal maddeler
Sıralanan bu atıkların hepsi önemli aşamalardan geçerek bertaraf ediliyor. Tıbbi atıklar nasıl yok ediliyor, şu şekilde özetlenebilir: Tıbbi atıklar önce parçalanır daha sonra sterilizasyon işlemi yapılır. Sterilizasyon için de basınç ve sıcaklık kullanılır.
Tıbbi atıkların ortaya çıktığı zamandan, ortadan kaldırıldığı sürece kadar en önemli aşamalardan biri de depolama. Tıbbi atık dolapları en zararsız ve ekonomik şekilde tıbbi atıkları muhafaza ediyor. Bu dolaplar ile tıbbi atıkların oluşturduğu riskler de ortadan kaldırılabilir.
Tıbbi Atıkların Zararları Nasıl Etkisiz Hale Getirilir?
Tıbbi atıklar konusunda sağlık kuruluşlarının sorumluluğu oldukça fazla. Bu atıkların toplanması, taşınması ve daha sonra depolarda tutulması büyük titizlik istiyor. Bu yüzden Dünya Sağlık Örgütü’nün tıbbi atıkların oluşturduğu riskler için ilettiği öneriler göz önünde bulundurulmalı.
Öncelikle atık toplama ile başlayan bu süreç aynı zamanda iyi planlamanın da yapılmasını gerektiriyor. Özellikle hastanenin büyüklüğü, hasta kapasitesi gerekli hazırlıkların yapılması için önemli. Hatta tıbbi atıklarla ilgili bir planlama yapılması, hastanelerin kuruluş aşamasında gerçekleştirildiğinde uzun vadede daha etkili.
Bununla birlikte tıbbi atıkları toplama, nakliye ve depolama aşamaları da uygun malzeme kullanılmasını gerektiriyor. Tıbbi atık dolapları işte bu planlamanın bir parçası. Bu dolaplar atık toplama araçları gelinceye kadar tıbbi atıkları saklar. Çünkü tıbbi atıklardan kaynaklanan mikroorganizmaların belli bir ısıda korunması gerekir. +4 derece ısı olmadığında bu mikroorganizmaların üremesi ve hastalık bulaştırması kolaylaşır.
Coolermed ürünleri arasında tıbbi atık dolapları, tıbbi atıkların uygun koşullarda muhafaza edilmesini sağlayabilir. Coolermed atık dolapları sağlık kuruluşları için oldukça işlevsel. Özel niteliklere sahip bu dolapların özelliklerini sizin için sıralıyoruz:
- Coolermed atık dolaplarında camsız blok kapılar bulunuyor.
- İç gövdeleri paslanmaz çelik olduğu için güvenli bir muhafaza mümkün.
- Poliüretan kullanılarak profesyonel bir yalıtım sağlıyor.
- Paslanmaya dayanıklı dış gövdelere sahip.
Siz de tıbbi atık dolabına ihtiyaç duyuyorsanız sitemizde Coolermed TA170-145 Litre ve TA670-584 Litre modellerini inceleyebilirsiniz. Tıbbi atıkların oluşturduğu riskler karşısında uygun olan tıbbi atık dolabını güvenle tercih edebilirsiniz.
Önceki yazımızı https://coolermed.com/tr/elektrik-kesintilerinde-medikal-sogutucular/ linkinden inceleyebilirsiniz.